Over leren met de beperkingen van ons geheugen

Blokjes bomvol woorden. Kleine pijltjes die verwijzen naar een button. Een scherm vol kolommen. Nog meer woorden. Icoontjes waar je op kunt klikken om meer informatie te lezen. Alles in grijs en blauw. Ik moet als oefening iets invoeren, maar bij het einde van de instructie weet ik al niet meer wat ik precies moest doen. Mijn hoofd bonst, ik word stikchagrijnig en sta op het punt mijn computer door de kamer te gooien. Twee uur verspild met een e-learning waar ik niets van heb onthouden.

Tot nog niet eens zo lang geleden dacht ik serieus dat het aan mij lag. Dat ik wat meer dan gemiddeld van de vorm ben. Dat ik blij word van mooie beelden, kleur, iets grappigs tussendoor, gave vormgeving, dat werk. Dat ik het eigenlijk saai vind als het alleen om de inhoud gaat. En vooral dat ik me hup, schouders eronder, gewoon beter moest concentreren.

Ik heb het ook met presentaties waar op de slides alleen maar tekst te lezen valt. En waarbij de spreker bang is om ook maar iets te vergeten en daarom teveel informatie deelt. Mij raak je helemaal kwijt. Wat wel eens heeft geleid tot gênante momenten omdat ik om een reactie werd gevraagd en werkelijk geen idee had waar in het verhaal we waren aanbeland.

Vorm versterkt de inhoud

Inmiddels weet ik dat de vorm de inhoud juist kan versterken. Dat het ervoor kan zorgen dat het je raakt. En dat dat niet voor niets is. Want ons geheugen heeft zo zijn beperkingen. Wil je iets overbrengen op anderen, dan is het slim daar rekening mee te houden.

In het land van leren en ontwikkelen gebruiken we daarom de Cognitive Load Theory van John Sweller. Deze theorie richt zich op het optimaal benutten van de beperkte ruimte in ons werkgeheugen en het voorkomen van overbelasting van ons brein.

Hoe doe je dat dan, rekening houden met de beperkingen van ons geheugen?

“Eat the elephant in slices, Miranda”, zei een collega ooit tegen me. Ik was net gestart in een nieuwe functie bij de organisatie die mijn oude werkgever had overgenomen. Er werd een bak aan informatie over me heen gestort en ik vroeg me af hoe ik alles in hemelsnaam moest onthouden. Eat the elephant in slices dus. Dat is nog steeds een klus, maar wel eentje die behapbaar is. Wil je dat mensen dat wat ze leren onthouden? Deel de informatie dan op in kleine, losse brokjes. Zorg voor herhaling. En varieer met de vorm waarin je informatie aanbiedt.

Deel de informatie op in kleine, losse brokjes.
En zorg voor herhaling.

Op dag één van de onboarding een stapel documenten delen zodat de nieuwe collega ‘lekker kan lezen’? Niet doen. Verspreid het over een periode en wissel inwerkactiviteiten af. Een e-learning van twee uur? Maak er korte micro-learnings van en herhaal.

Bij Teletrain gebruiken we de Cognitive Load Therapy in alles wat we ontwerpen en ontwikkelen voor onze klanten. Graag deel ik onze tips met je.

Geef je een training of presentatie, ontwerp je een e-learning of workshop? Denk dan aan het volgende:

Iets dat helemaal nieuw is, kost meer moeite om te onthouden. Sta daarom eerst stil bij de voorkennis van je doelgroep. Bedenk hoe je het onbekende kunt koppelen aan dat wat zij al kennen. Is er misschien een situatie die voor hen herkenbaar is en die aansluit bij de nieuwe stof?

Maak gebruik van schema’s, mindmaps of tijdbalken. Zo kun je nieuwe informatie heel overzichtelijk presenteren en wordt de belasting voor het brein lager. Het ontwerp van een leertraject waarbij je in één oogopslag de volgorde van modules, de inhoud en de duur ziet, werkt veel effectiever dan een beschrijving in Word.

Denk na over hoe je visuele en auditieve elementen in kunt zetten. Dit maakt complexe informatie begrijpelijker en zorgt ervoor dat deze beter kan worden onthouden. Kies afbeeldingen, symbolen, video, muziek of een opname wel bewust. Zet ze niet zomaar overal neer maar zorg dat ze aansluiten bij de inhoud. Een te jolige cartoon bij een serieus thema pakt misschien wat minder goed uit.

Jaren geleden dacht mijn toenmalige directeur erover om mij en een collega samen een zwaardere functie in te laten vullen. ‘Want’, zo zei hij ‘zij is meer van de inhoud, jij van de vorm.’ Ik vond het een supergoed idee, maar helemaal lekker voelde zijn opmerking niet. Ik bleef een stemmetje in mij horen dat tetterde dat de inhoud toch echt zwaarder weegt. Inmiddels weet ik dat dat niet zo is. Beide zijn nodig om iets over te brengen, beweging te creëren, te leren en te onthouden. Dus kom maar op met die plaatjes, kleuren en mooie vormgeving!