25-03-2025 / BLOG
Hoe taal bijdraagt aan een leercultuur
‘We halen ze gewoon allemaal door de wasstraat.’ Aldus een directeur in een gesprek over het opleiden van de leidinggevenden binnen zijn organisatie. Ik dacht even het niet goed gehoord te hebben. Misschien doelde hij op het wagenpark? Maar nee, hoor. Het was toch echt zijn visie op het opleiden van mensen, die daar even tussen en neus en lippen met me werd gedeeld.
Nog steeds kan ik me verwonderen over hoe er binnen organisaties wordt gepraat over leren en ontwikkelen. Organisaties die veel investeren in trainingen en opleidingen en zeggen dat zij een leven lang leren zo belangrijk vinden. Maar tegelijk met hun taal op de werkvloer hun formele boodschap en mooie plannen onderuit halen.
Ik heb het meegemaakt. En jij vast ook. Opmerkingen, soms tussen neus en lippen door, die een ontwikkel-cultuur ondermijnen.
‘Als ik mijn fout toegeef, gaat mijn kop eraf.’
‘Een tweedaagse training? Kan het niet in een halve dag?’
‘Dit is echt een hele domme vraag.’
‘Het is dat ik van mijn baas deze training moet volgen, maar anders...’
‘Er is geen tijd om hiermee te oefenen.’
‘Dat hebben we al geprobeerd en werkt niet.’
Ze zorgen ervoor dat iemand geen vragen durft te stellen, geen fouten durft te maken en dat leren niet serieus wordt genomen. En daarmee ontneem je mensen de kans om te groeien en te verbeteren. Niet alleen als individu, uiteindelijk ook als organisatie.
I wrote the same, but different words.
Zo kan het ook
Gelukkig heb ik ook heel vaak ervaren hoe een ontwikkelgerichte organisatie klinkt en voelt. Dat begon al in mijn eerste baan. Daar stroomde het leren en ontwikkelen door de bloedbanen van de organisatie. Wat een geluk! Want ik werd er door gevormd en daar kon mijn liefde voor leren groeien en tot bloei komen.
Hoe voelt en klinkt dat dan?
‘We maken allemaal fouten. Wat zou je de volgende keer anders doen?’
‘Laten we je training van vorige week even nabespreken.’
‘Denk eens na over een volgende stap. Welke kant zou je op willen?’
‘Leuk idee! Doe maar, probeer maar!’
‘Hoe kan ik je helpen bij je ontwikkeling?’
En dan hebben we ook nog onze gezegdes. Wist je dat ze zijn doorspekt van ontwikkelgerichte taal? Oefening baart kunst. Niet bij de pakken neerzitten. Waar een wil is, is een weg. Driemaal is scheepsrecht. De laatste loodjes wegen het zwaarst. Prachtig, toch?
Woorden doen ertoe. Zorg er dan wel voor dat je gedrag overeenkomt met dat wat je zegt. Roepen dat er alle tijd is voor persoonlijke ontwikkeling, maar eisen dat collega’s bij alle overleggen aanwezig zijn of de dag van kop tot staart volplannen? Dat werkt natuurlijk niet. Zeggen dat fouten maken helemaal niet erg is, maar iemand vervolgens in het bijzijn van anderen ter verantwoording roepen, belachelijk maken of een op een uitschelden, is dodelijk.
De woorden die je als leidinggevende gebruikt en die je tegen jezelf zegt. Onderschat ze niet.
Taaltips
Wil je de taal in jouw organisatie door de wasstraat halen? Ik heb alvast drie tips voor je:
Formuleer positief
Zeg bijvoorbeeld: ik kan dit leren, ik ben goed op weg of ik kan hierin groeien en ik blijf het proberen. In plaats van: dit gaat me nooit lukken, ik geef het op of ik ben hier niet goed in.
Niet veroordelen
Heeft iemand een fout gemaakt? Veroordeel niet. Vraag: ‘Wat heb je ervan geleerd? Wat zou je de volgende keer anders doen?’ Deel vooral ook je eigen fouten. Erover praten zorgt ervoor dat er met elkaar wordt geleerd en dat het maken van fouten geen taboe is.
Gebruik ‘groeiwoorden'
Denk aan woorden als: sterkte kanten, talenten, kwaliteiten, versterken, ontwikkelen, groeien, oefenen, kansen, leren en experimenteren.
What did you do to my saying?
Een filmpje dat ik als trainer regelmatig gebruikte, laat de kracht van woorden prachtig zien. Ga het vooral bekijken, maar in het kort: een blinde man zit op een plein, een stuk karton met een geschreven boodschap voor hem. Af en toe gooit een voorbijganger een muntje in zijn bakje. Een vrouw loopt langs, pakt het karton, krast de tekst door en schrijft er iets nieuws op. De muntjes stromen binnen.
