21-01-2025 / BLOG

Niet-leren bestaat niet

En hoe je spontaan leren toch kunt organiseren

'We gaan het toch niet hebben over een leven lang leren, hè?’ Ik hoor het je denken. Nu niet meteen afhaken. Zelfs al krijg je jeuk van de term en ben je blij dat je je schooltijd al een tijdje achter de rug hebt. Ik wil het namelijk graag met je hebben over hoe we sowieso altijd aan het leren zijn. Vaak ongemerkt en onbewust. Over hoe blij het je maakt en wat het je oplevert. Zelfs een leven lang. Ben je er nog? Mooi. 

Als kind neuriede ik bij het leren tekenen, uit mijzelf vertaalde ik de songteksten van George Michael  toen ik Engels leerde en ik danste tijdens mijn loopbaan van de ene naar de andere kans en volgde uit nieuwsgierigheid allerlei trainingen. Ik was dol op school en dol op leren. Maar heel eerlijk? Er zijn ook momenten die ik liever vergeet. Nog krijg ik het schaamrood op mijn kaken als ik denk aan die keer dat ik gevoelige informatie doorstuurde aan net iets teveel mensen. Veel van geleerd, ik ‘reply to all’ nog maar zelden, maar leuk is anders. Of mijn moeder die een heel eigen manier had om de bestek-la in te delen, o zo efficiënt. Ik vond het bloedirritant, maar nu doe ik het al jaren net zo. Want ja, het zorgt voor meer ruimte in de la en ik zoek me nooit meer een ongeluk naar de dunschiller. 

 

Ik zie leren graag als een expeditie, een kronkelend pad met steeds nieuwe avonturen. Waar leren informeel is en je door alles wat je op dat pad tegenkomt, alle afslagen die je neemt, al die keren dat je struikelt en de onverwachte gidsen die je een richting op sturen, ongemerkt leert. Pas als je terugkijkt, zie je welke stappen je hebt gezet. Wat je ‘ineens’ kunt of weet. En dat is zo leuk! Zelfs een leven lang. Ga maar na.

iStock 28

Ooit hebben we leren fietsen, autorijden, zwemmen, schaatsen, een cake leren bakken. We leerden de naam van onze lievelingsbloem, wat dat Spaanse vakantieliedje eigenlijk betekende, dat tot 10 tellen soms helpt en we eigenlijk goed gedijen bij regelmaat. We luisterden naar gesprekken in de trein die ons perspectief deden veranderen, we hoorden een oud-politicus wijze woorden op tv zeggen die ons tot denken zetten en door dat ene prachtige boek leerden we de geschiedenis van Oost Europa kennen. In je hoofd springt ineens een lampje aan, je hart maakt een sprongetje: je weet meer dan je wist en je kunt wat je eerder niet kon. Onbetaalbaar, toch?

 
We leren de hele dag door. Echt waar. Je moet er alleen wel voor open en stil bij staan. Want dan zie je het: niet leren bestaat niet.

Bij leren en ontwikkelen, vooral als het om werk gaat, denken we vaak aan formeel leren: er is een planning en het is gestructureerd. Denk aan  een opleiding volgen, instructies krijgen, naar een cursus gaan (of erger: ‘moeten’) of e-learnings volgen. Er is een overdaad aan cursussen zonder dat wat je er leert in de praktijk wordt geborgd. Aan het einde van het jaar worden we eraan herinnerd om toch vooral je opleidingsbudget op te maken. En vaak voelt het ook nog eens alsof je weer terug de schoolbanken in wordt gestopt. Ik snap wel dat je daar lang niet altijd zin in hebt, laat staan een leven lang.

Terug naar die expeditie met nieuwe avonturen en onverwachte gidsen. Zou het niet mooi zijn als we die meer spontane manier van leren ook een plek kunnen geven op ons werk? Zodat je minder het gevoel hebt dat je iets moet en weer ervaart hoe leuk het is dat je iets nieuws kunt? Nou, dat kan, hoor. 

Informeel leren kun je als organisatie stimuleren en zelfs inrichten. Hoe?

 

  1. Zorg voor veel mogelijkheden tot interactie tussen collega’s: gezamenlijk lunchen, werken in een projectteam, lunch & learn sessies, een boekenclub, samen op bezoek bij een klant, werk met buddy’s of mentoren en probeer functieroulatie eens uit.
  2. Bied de tijd en (fysieke) faciliteiten om elkaar te ontmoeten. 
  3. Zorg ervoor dat kennis en informatie makkelijk te vinden is. Een boekenplank met echte boeken inspireert en een overzichtelijke structuur van Teams waarin alles gemakkelijk te vinden is, helpt ook.
  4. Draag als leidinggevende uit dat leren altijd en overal kan en van alle leeftijden is. Vraag en geef zelf actief feedback.
  5. Deel fouten en vooral wat er van werd geleerd. Vier dat een nieuwe aanpak of vaardigheid zo goed uitpakte in de praktijk. Dit kun je doen door er in een overleg, tijdens de lunch of bij de koffiemachine even bij stil te staan.

Tot slot. Vergeet vooral zelf niet in gedachten even te bedenken wat je te weten bent gekomen of ineens zomaar kunt. Dat is onbetaalbaar. Een leven lang 😉.