Zo zorg je voor minder stress met Thijs Launspach

Dat de afgelopen twee jaar mentaal nogal wat hebben gevraagd van alles en iedereen, is een understatement. Toen corona in maart 2020 z’n intrede deed in Nederland, overkwam het ons. We hadden geen enkele invloed op de situatie, terwijl deze gebeurtenis ons leven voor langere tijd compleet op z’n kop zette. Al wisten we dat toen nog niet.

Van het ene op het andere moment moesten we familie en vrienden bijstaan, of zij ons. We gingen massaal thuiswerken, inclusief schoolgaande kinderen. Die nog thuisonderwijs moesten krijgen ook. Er kwamen strenge restricties, we mochten sommige dingen niet en moesten veel andere. Wat altijd vanzelfsprekend was, was dat opeens niet meer. Mensen voelden chaos, angst, teleurstelling en boosheid. Kortom: stress!

Dat stress grote invloed heeft op je werk(geluk) en leren is ook niet onbekend. Burn-outs komen veel te vaak voor en wie veel stress heeft, rondt vaak een studie, opleiding of cursus niet af.

Thijs Launspach is psycholoog, auteur en spreker op het gebied van stress(management) en leert ons beter omgaan met stress tijdens de Tele’Train de Smart Learning Experience.

Smart Learning Experience van Tele’Train

Een aantal laatste dinsdagen van de maand organiseert Tele’Train de Smart Learning Experience. Een uurtje inspiratie van experts, met interessante sprekers uit de wereld van Learning & Development en Tele’Train directeur Hester Mager.

Kon je er dit keer niet bij zijn? We praten je graag bij. En was je er wel, dan lees je het hier op je gemak nog even na! De video is tot twee maanden na het webinar hier terug te zien.

Hoe blijf je mentaal gezond in moeilijke tijden?

Thijs Launspach houdt zich als psycholoog vooral bezig met de vraag ‘hoe blijf je mentaal gezond’ en dan vooral onder de vreemde omstandigheden waarin corona ons heeft gebracht. Dit geldt voor iedereen en natuurlijk ook in Learning & Development. De tips van Thijs kun je dus in je professionele leven toepassen, maar vooral ook als mens. Mentaal gezond zijn is namelijk een van de basisvoorwaarden om succesvol te zijn. In je leven, in je werk en ook om te leren. Met chronische stress kun je namelijk niet leren.

Toch is het onmogelijk om alle stress in je leven te vermijden. Gelukkig hoeft dat ook niet, want je ervaart ook voordelen van stress. Het is wel belangrijk dat je het verschil weet tussen gezonde en ongezonde stress en hoe je die laatste kunt minimaliseren.

Wat is stress eigenlijk?

De definitie van stress is een fysieke en psychologische reactie op gevaar. Stel dat je te maken krijgt met een uitslaande brand in je huis, een agressieve hond die op je afrent, of een boot die langzaam zinkt.

Je lichaam en geest geven een onwillekeurige reactie, terwijl je zenuwstelsel van de parasympatische stand naar de sympathische stand gaat. Je schiet automatisch in de actiestand, geholpen door je eigen lichaam dat adrenaline en cortisol aanmaakt. Je hart gaat sneller slaan, je ademhaling gaat omhoog, je armen en benen gaan bewegen, je bent actief en wakker en gefocust op het gevaar. ‘Fight or flight’ komt je vast bekend voor.

Dit verdedigingsmechanisme is hartstikke handig bij een brand, agressieve hond of zinkende boot, maar slaat tegenwoordig ook aan op zaken als deadlines, targets en een volle inbox. En daar werkt het juist averechts. Ook is een brand, hond of boot meestal een kwestie van minuten en het gevaar is weer geweken. En die volle inbox? Juist! Je blijft voortdurend gestrest. Stress is dus goed, maar niet als het te lang duurt.

De optimale hoeveelheid stress: peak performance

Mensen hebben een zekere mate van gezonde stress nodig om goed te presteren. Te weinig is ook niet goed, want naast een burn-out is een bore-out inmiddels wijdverspreid.

Bij een burn-out heb je te lang, te veel spanning of stress gehad. Ben je eerst nog gewoon vermoeid, daarna voel je je uitgeput en je eindigt in een burn-out. Bij een bore-out ervaar je juist helemaal geen druk. Maar daardoor ben je ook niet vooruit te branden: symptomen die nogal lijken op die van een burn-out.

Ergens halverwege zit jouw perfecte flow. Je hebt genoeg druk, spanning of stress – maar net hoe je het wilt noemen – waardoor je vleugels krijgt. Je bent vrolijk, je werk gaat je gemakkelijk af, je bent gemotiveerd en gefocust. Dit is je peak performance, maar die vinden is best lastig.

Afbeelding: Delphis

Herken je eigen stresssignalen

Burn-out is de laatste stap wanneer je langere tijd veel stress hebt en puur op karakter doorbuffelt. Je negeert alle signalen en rode vlaggen en uiteindelijk trekt je lichaam aan de noodrem. Stap één is dus om stresssignalen bij je zelf te herkennen en vervolgens te weten wat je dan moet doen.

Gelukkig is ons lichaam een mooi apparaat. Het voelt dingen haarscherp aan en probeert jou met alles wat het in zich heeft te waarschuwen als het de verkeerde kant op gaat. Dus ook als je teveel stress ervaart voor een te lange periode. Wat die signalen zijn, zijn voor iedereen anders, maar er is zeker een lijn in te herkennen.

Veel mensen krijgen bijvoorbeeld gespannen schouders of nek, zijn telkens verkouden, of kunnen zich moeilijk concentreren. Anderen hebben moeite met beslissingen nemen, voelen onrust in hun hoofd of juist in hun lijf, of schieten bij het minste of geringste al uit hun slof. Of wat dacht je van somberheid, teveel (of juist te weinig) eten en uitstelgedrag? Zitten er al wat herkenbare punten voor je tussen?

Drie simpele acties voor minder stress

Iedereen heeft zo z’n eigen manier om stress te verminderen. Toch zijn er drie acties die bewezen effect hebben en het stressniveau doen dalen.

1. De natuur in! Slechts een half uurtje wandelen in een bos, over het strand of desnoods in een park heeft al effect. Dit werkt ook preventief. Mensen die minimaal twee uur per week in de natuur doorbrengen, hebben aantoonbaar minder stress.
2. Geef je hoofd rust, door dingen op te schrijven en niet alles proberen te onthouden. Het onthouden zelf vergt al het één en ander, maar als je dan ook nog iets vergeten bent, leidt dat zeker tot stress. Notitieboekje mee, dus!
3. Ademhalingsoefeningen, meditatie of mindfulness. Niet voor niets zijn deze technieken zo populair, ze helpen echt! Leer ze te gebruiken in een cursus of via een app.

Een mentaal gezonde organisatie zorgt voor mentaal gezonde collega’s

Bovenstaande technieken kun je zowel in je werkende leven als privé toepassen. Natuurlijk zijn er ook een aantal punten die specifiek in werksituaties gelden. Zorg dus dat dit bij jullie geregeld is:

1. Collega’s moeten ergens aan kunnen kloppen en hulp kunnen krijgen als ze teveel stress ervaren (zonder dat dit gevolgen heeft, door bijvoorbeeld als ‘zwak’ te worden gezien)
2. Zorg voor gezond werken voor iedereen (genoeg pauzes, beweging, focustijd, vergadertijd etc.)
3. Nee, niet iedereen hoeft altijd bereikbaar te zijn. Je brein moet uit en je telefoon en mail ook.

Heeft dit alles onvoldoende effect? Gebruik dan de botte bijl! Spreek kortere werktijden af, of verbied mail buiten werktijd. Een burn-out is te laat, je moet een stuk eerder ingrijpen.

De vraag van Marella van Beerschoten

Ken je Marella nog? Marella van Beerschoten is expert in digitale transformatie en de spreker op ons vorige webinar. Ze gaf toen 8 tips voor datagedreven HR, die je hier kunt teruglezen.

Marella had een vraag voor Thijs:

Volgens Thijs kan hij nog een heel webinar vullen met technologie als social media die juist een veroorzaker is van ‘techno stress’, maar van je vijand kun je zeker een bondgenoot maken. En heel simpel ook, met bijvoorbeeld de Forest App. Dit is een soort Tamagotchi, waarbij je voor een boompje moet zorgen van zaadje tot grote boom. Zodra jij teveel met je telefoon doet, sterft jouw boompje jammerlijk en moet je voor eeuwig kijken naar een dood sprietje in je verder mooie tuin. En dat wil je niet. Ook zijn er genoeg apps te vinden die zorgen dat je genoeg pauzes neemt. Je telefoon je laten helpen om minder op je telefoon te zitten, het kan!

Tot slot: Doe eens normaal!!

De laatste tip moeten we zelf doen. Corona heeft er – zeker in het begin – op gewezen dat het best lekker is om soms wat minder te hoeven en te doen. Leg de lat daarom gewoon eens wat lager. Je hoeft niet altijd aan te staan, eeuwig bereikbaar en de allerbeste te zijn. Want mentale gezondheid is geen luxe, maar een voorwaarde!

Meer over Thijs Launspach

Thijs Launspach is psycholoog en gespecialiseerd in millennials en burn-outs. Hij schreef een aantal boeken over stress in werksituaties

(Werk kan ook uit, burn-out, Fokking druk), is spreker en schrijft voor het AD. Daarnaast geeft hij les op de Universiteit van Amsterdam en bij The School of Life.